afb. Gerard Monté, 1 september 2001
Graafseweg 196 (Boerke van Osch)
huidige functie: horeca
oorspronkelijke functie: horeca, boerderij, tramhalte
Achter de voorgevel
Boerke van Osch
door Henny Molhuysen|
Cafés zijn er eigenlijk genoeg in 's-Hertogenbosch. En de terrassen hebben het deze dagen druk: niet op het heetst van de middag, maar velen gebruiken de avonduren om nog gezellig even buiten een glaasje te drinken. Vandaag een kijkje achter de voorgevel van: Graafseweg 196. In mei 1900 vestigde Adrianus van Osch (in 1875 in Berlicum geboren) zich met zijn vrouw vanuit Rosmalen in Waarom begon Van Osch daar eigenlijk een café? Er stonden rond de eeuwwisseling aan de weg praktisch geen huizen. Maar er was een halte van de stoomtram en daarom waren er altijd wel wachtenden. Die konden dan even wat drinken; een buiten gehangen rode vlag wees de conducteur erop dat er passagiers binnen waren. Dan stopte de tram. Het gebeurde ook wel eens dat de tram stopte en personeel en passagiers even bij Boerke Van Osch aanlegden. Ook boeren die de Veemarkt op het huidige Kardinaal van Rossumplein bezochten, hielden even halt bij Boerke Van Osch om er iets te gebruiken. Naast bier en andere alcoholische dranken kon men echter bij Van Osch ook een litertje melk halen; daar zorgden zijn koeien wel voor. Als men 's avonds rond zeven uur voor wat melk bij het gezin Van Osch aankwam, kon het gebeuren dat men verplicht werd het rozenhoedje mee te bidden. Men was er fijn katholiek. De drankgelegenheid bij de boerderij had in het begin geen naam. 'Bierhuis' staat er eenvoudig vermeld in een Bosch' adresboek uit het begin van de eeuw. Later stond het bekend als Café De Nieuwe Boterweg, maar iedereen noemde het naar de hoofdfunctie van de uitbater: Boerke Van Osch. Verenigingen maakten toen al gebruik van de lokaliteit. Het 's-Hertogenbosch Kruisbooggezelschap 'Ons Genoegen' had er een schietterrein en organiseerde hier in 1924 een concours. Tot 1949 heeft Adrianus van Osch koeien gehouden; het waren er 25 in die dagen. Maar steeds verder rukten de huizen op aan de inmiddels tot Graafseweg omgedoopte straat. De koeien verdwenen. Op 1 mei 1951 stierf Van Osch. Zijn weduwe heeft sedertdien de zaak gedreven tot in 1963 een nieuwe generatie de tap overnam. En Jos van Osch is toen officieel de naam Boerke van Osch gaan voeren voor het café. In 1965 werd het pand inwendig verbouwd en later heeft het eveneens uitbreidingen ondergaan. En over vijf jaar zal ongetwijfeld het eeuwfeest worden gevierd door de vele stamgasten en vaste clubs. |
Brabants Dagblad donderdag 27 juli 1995
Gemeentelijk monument
Waardestelling Graafseweg 196, "Boerke van Osch"
Beschrijving1. Oorsprong en situering in stedenbouwkundige contextAan de noordzijde van de Graafseweg gesitueerd vrijstaand gebouw, bouwdatum 1900, met als oorspronkelijke bestemming boerderij annex café en tramhalte van de stoomtram 's-Hertogenbosch - St. Oedenrode.Het omringende gebied van de Graafseweg, oorspronkelijk de oostelijke hoofduitvalsweg van 's-Hertogenbosch was in de betreffende periode onbebouwd en had een open, agrarisch karakter. De eerste oostelijke stadsuitbreidingen van woningbouwcomplexen langs de Graafsweg ontstonden vanaf 1920, in de directe nabijheid van het object dateert de bebouwing uit de jaren dertig. Tot de jaren vijftig was evenwel aan linkerzijde van het pand nog een ca. 100 meter breed onbebouwd gebied gesitueerd tussen Graafseweg en de eveneens in de naoorlogse jaren voltooide stedenbouwkundige ontwikkeling van de noordelijk gelegen wijk de Vliert . Het voornoemde open gebied langs de Graafseweg is in de jaren vijftig bebouwd met woningen en kerkgebouw (H.H. Hartenkerk). Het pand Graafseweg 196, vanouds genaamd "Boerke van Osch" vormt als zodanig het enige nog bestaande gebouw uit de periode van vóór de verstedelijking van het betreffende gebied tussen de binnenstad van 's-Hertogenbosch en Hintham. 2. Beschrijving objectVoormalige boerderij annex café en voormalige tramhalte (bouwdatum 1900), bestaande uit voor- en achterbouw, de voorbouw éénlaags onder zadeldak met topgevels, nokrichting evenwijdig aan de straat, oorspronkelijk gedekt met -vermoedelijk- kruispannen, momenteel verbeterde Hollandse dakpannen als herstelling van oorlogsschade. In het voordakschild een gemetselde dakopbouw met zadeldakje (Vlaamse gevel), waarin een venster. Aan voorzijde een veranda met houten luifel, gesteund op ijzeren kolommen, daterend uit de bouwtijd. Achter de voorbouw een éénlaags zaalruimte (voormalig bedrijfsgedeelte boerderij), sterk gewijzigd in de naoorlogse periode. Zadeldak, nokrichting loodrecht op de voorbouw, gedekt met kruispannen. De gevels van de voorbouw oorspronkelijk bestaand uit schoon metselwerk met imitatie-speklagen, , in de naoorlogse periode witgeschilderd. De voor- en zijgevels van de voorbouw hebben vensters en deur met segment-ontlastingsbogen, de raamindeling is nog deels oorspronkelijk bewaard: voorgevels waarin twee vensters met kleine roede-indeling, zijgevels met 6-ruits indeling. Het gevelmetselwerk wordt beëindigd door een keperfries.Inwendig is het object, zowel in de voor- als achterbouw in de loop der tijd regelmatig gewijzigd en bevinden zich hier geen zaken van cultuurhistorisch belang. Samenvattende omschrijving en waardestellingIn 1900 gebouwd boerderij-café, in de vooroorlogse periode tevens dienst doende als halte van de stoomtram 's-Hertogenbosch - Sint Oedenrode. Voorbeeld van eenvoudige landelijke bouwkunst uit de periode dat het gebied aan oostzijde van de stad 's-Hertogenbosch nog geheel onbebouwd was. Temidden van de huidige omringende bebouwing van de Graafseweg, ter plaatse daterend uit de jaren dertig en vijftig van de 20ste eeuw, vormt het betreffende pand als zodanig de enige herinnering aan het oorspronkelijke landschappelijke karakter van de omgeving.Het object is samengesteld uit een éénlaags café-woonhuis met zadeldak, nokrichting evenwijdig aan de straat, aan voorzijde met Vlaamse gevel. Bakstenen gevels met getoogde ontlastingsbogen boven vensters en deur, keperfries. Oorspronkelijke vensterindelingen deels nog oorspronkelijk. Aan voorzijde veranda met houten luifel op ijzeren kolommen. Sterk gewijzigde éénlaags achterbouw (zaalruimte, oorspronkelijk bedrijfsgedeelte boerderij) met zadeldak, haaks op voorbouw. Het object, met name de voorbouw is een voorbeeld van sobere, doch harmonieuze landelijke bouwkunst uit de periode van ca. 1900. Binnen de huidige stedenbouwkundige context heeft het een stedenbouwkundige c.q. landschappelijke herinneringswaarde. Als voorbeeld van de combinatie café-boerderij en tramhalte heeft het object voornamelijk een sociaal-historische herinneringswaarde. | 1 |
Gemeente 's-HertogenboschArtikelen
| 1995 |
Henny MolhuysenAchter de voorgevel : Boerke van OschBrabants Dagblad donderdag 27 juli 1995 (foto) |
|
| 2000 |
Ton van Lierop e.a.Speciale editie ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan 'Boerke van Osch'Eeuw Special, april 2000 |
Raadsbesluiten
| 2001 |
Aanwijzing gemeentemonumentHet college heeft besloten een pand aan de Graafseweg ("Boerke van Osch") aan te wijzen als gemeentelijk monument. De eigenaar heeft plannen om het pand te slopen voor nieuwbouw. Daardoor komen de cultuurhistorische waarden die het pand heeft in het geding. Met plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst krijgt het pand wettelijke bescherming.
B&W Besluitenlijst 28 augustus 2001
|
|
| 2003 |
Exploitatieovereenkomst locatie Graafseweg 196Het college heeft besloten een overeenkomst aan te gaan met Langsteeg Vastgoed bv en Beheersmaatschappij Van Woezik bv voor de realisering van twee woningen op de locatie Graafseweg 196. De gemeente start de benodigde planologische procedures op. Er wordt rekening gehouden met de monumentenstatus van het voormalige café 'Boerke van Osch'.
B&W Besluitenlijst 14 januari 2003
|
|
| 2003 |
Zelfstandige projectprocedure voor bouw woningHet college heeft besloten een zelfstandige projectprocedure (ZPP) te voeren voor de bouw van een woning op de locatie Graafseweg 196. Het voorste gedeelte van het bestaande pand zal worden gerestaureerd en verbouwd tot één woning. Deze verbouwing en het gebruik van dit gedeelte voor woondoeleinden is mogelijk op basis van het geldende bestemmingsplan. De bouw van een tweede woning achter de te handhaven voorbouw is in strijd met het geldende bestemmingsplan. Deze wordt namelijk gebouwd buiten de bebouwingsstrook (op het erf). Om aan het bouwplan medewerking te kunnen verlenen moet een zelfstandige projectprocedure worden gevolgd.
B&W Besluitenlijst 14 januari 2003
|
|
| 2003 |
Subsidieaanvraag restauratieHet college heeft besloten subsidie toe te kennen voor de restauratie van het voormalige café Boerke van Osch aan de Graafseweg in 's-Hertogenbosch. Dit gebeurt op basis van de Verordening Stadsvernieuwing 1999. Daarnaast heeft het college besloten om vrijstelling te verlenen op het standaard-subsidiepercentage van 25% en dit vast te stellen op 50%.
B&W Besluitenlijst 25 maart 2003
|
Adresboeken
Graafseweg 196
Graafseweg 196 (1921)
| 1928 | P. Zandvoort |
| 1943 | A. van Osch (caféhouder en landbouwer) |
Bossche Encyclopedie |